Մեկ արկղում կա 125 կգ խնձոր  ։Երկրորդում   2 անգամ շատ։Քանի  կգ խնձոր կա եկու արկղերում մյասին։

Լուծում

125․2=250

250+125=375

պատասխան  375

խանութ բերեցին 7 տակառ կաթ և վաճառեցի 3 տակառ կաթ։ Քանի տակառ կաթ մնաց  խանութում։

պատասխան7

կոկորդիլոսի  գլխից միչև պոչ 9 մետր է պոչից միչև գլուխ 9 մետր։Քանի  մետր է կոկորդիլոսը։

պատասխան9

Кто

дедушка

папа

собака

кот

сестрёнка

врач

Юра

няня

что

Чемодан

Груша

Диван

Посуда

Стул

лыжи

Составь словосочетания и запиши_ их.

хороший                  настроение

хорошая                   поступки

хорошее                    книга

хорошие                    день

чудесный                 картины

чудесная                    лето

чудесное                   погода

чудесные                   друг

Жил на свете маленький горячий Огонёк. И очень
ему хотелось сделаться мальчиком, чтобы у него были
руки, ноги, глаза — словом, всё, как у ребят.
Фея сделала его мальчиком, но сказала, что от
всех ребят Огонёк будет тем отличаться, что, если попадёт в воду, — погаснет, и не будет ни мальчика,
ни Огонька.
19
Вот так и появился в большом и весёлом доме, где жило много ребят,
мальчик-Огонёк.
Крепко он дружил с ребятами. Всегда
были они вместе, только на реку купаться Огонёк не ходил.
Как-то случилось, что Огонёк был один
на берегу реки.
Шёл он и улыбался — просто так:
солнцу, речке, деревьям, траве.
И вдруг увидел: тонет мальчишка, голова едва видна над водой.
Что делать?
Вспомнил Огонёк слова волшебницы: «Попадёшь
в воду — погаснешь, и не будет тогда ни мальчика, ни Огонька». Вспомнил и… бросился в воду. Подплыл, поддержал мальчишку.
И тут почувствовал, что начал гаснуть, что руки
и ноги перестали слушаться, а глаза видеть. Из последних сил плывёт он. Вытащил на берег мальчишку. Выбрался и сам. Выбрался и погас.
Лежат на песке чёрные угольки — погасший
мальчик-Огонёк.
Всё это с высокого неба видело Солнце. Ясное,
справедливое. Оно собрало все свои лучи в один
сильный, живой и горячий луч. Направило Солнце
луч на погасшего мальчика-Огонька и снова зажгло
его.
И пусть мальчишкой он не стал, но сделался уже
не Огоньком, а большим Огнём с таким же добрым
и мужественным сердцем.

107. Отметьте правильный вариант:

108. Отметьте правильный вариант:

Я сегодня увидел  Джованнино- Бездельника в нашей школе. Он рассказал мне,  как  здесь   оказался:

– Я путешествовал и оказался  здесь, в Южной школе. Давай будем дружить?

– Давай,  сказал  я,  и познакомил его с моими друзьями. Джованнино очень понравились мои друзья, мы сыграли вместе в футбол и хорошо провели день. Вечером Джованнино отправился в другую страну.

Да, Джованнино-Бездельник был путешественником. Путешествовал он, путешествовал и оказался еще в одной удивительной стране. Здесь все слова начинались с частицы «НЕ».– Что же это за страна такая? – спросил он у одного горожанина, что отдыхал в тени под деревом. Горожанин вместо ответа достал из кармана перочинный нож и протянул его на ладони Джованнино.– Видишь?– Вижу. Ножик.– Ничего подобного! Это неножик, то есть ножик, у которого впереди «не». Он служит для того, чтобы огрызки карандашей превращать в новые карандаши. Очень полезная вещь для школьников.– Великолепно! – удивился Джованнино, – А еще что?– А еще у нас есть невешалка.– То есть вы хотите сказать – вешалка?– Нет, именно то, что я и сказал, – невешалка. От вешалки мало проку, если на нее нечего вешать. А вот с нашей невешалкой совсем другое дело. На нее ничего вешать не надо, на нее уже все повешено. Нужно тебе пальто, иди и сними его! А если кому-нибудь нужен пиджак, то незачем ходить в магазин и покупать его. Надо только подойти к невешалке и снять его. У нас есть невешалки летние и невешалки зимние, невешалки для мужчин и отдельно – для женщин. Это сберегает нам деньги.– Прекрасно! А еще что?– Еще у нас есть нефотоаппарат, который, вместо того чтобы делать обычные снимки, делает карикатуры, и людям становится весело. Еще у нас есть непушка.– Уфф! Как страшно!– Ничуть! Непушка – это совсем не то, что пушка. Она служит для того, чтобы прекращать войну.– А как же она

действует?– Очень просто! Даже ребенок может управлять ею. Если вдруг начинается война, мы сразу же трубим в нетрубу, стреляем из непушки, и война тотчас же прекращается. Какая прелесть эта страна, где все слова начинаются с «НЕ»!

Джованнино-Бездельник очень любил путешествовать. Путешествовал он, путешествовал и оказался в удивительной стране, где дома строили без углов — они были круглые. И крыши тоже ставили не углом, а плавно закругляли. Вдоль дороги, по которой шел Джованнино, тянулась живая изгородь из кустов роз, и ему, конечно, захотелось вдеть одну розу в петлицу своей курточки. Он собирался осторожно, чтобы не уколоться о шипы, сорвать цветок, как вдруг заметил, что шипы нисколечко не колются, — они, оказывается, вовсе не острые и только слегка щекочут руку. — Чудеса, да и только! — удивился Джованнино. В ту же минуту из-за куста с розами появился городской стражник, и, очень вежливо улыбаясь, спросил его: — Вы, должно быть, не знаете, что нельзя рвать розы? — Мне очень жаль… Я не подумал… — Тогда вам придется заплатить только половину штрафа, — сказал стражник все с той же приветливой улыбкой и стал выписывать квитанцию. Джованнино заметил, что карандаш у него был не заточен — совсем тупой, и спросил стражника: — Простите, а можно взглянуть на вашу саблю? — Пожалуйста, — ответил тот и протянул Джованнино свою саблю. Она тоже оказалась не острой, а тупой. — Так, что же это за страна такая? — удивился Джованнино. — Куда я попал? Здесь все так странно! — Это страна, где нет ничего острого, — объяснил стражник, и так вежливо, что все его слова надо было бы писать только с заглавной буквы. — А как же гвозди! — удивился Джованнино. — Они ведь должны быть острыми! — Мы давно уже обходимся без них. Ведь есть клей! А теперь, будьте добры, дайте мне две пощечины. Джованнино широко открыл рот, будто собирался проглотить сразу целый торт. — Что вы! — воскликнул он наконец. — Я вовсе не хочу оказаться в тюрьме за оскорбление городского стражника. Уж если на то пошло, так это я должен получить две пощечины, а не вы. — Но у нас так принято, — любезно объяснил стражник, — полный штраф — это

четыре пощечины, а половина штрафа — две. — Две пощечины — стражнику? — Стражнику. — Но это ужасно несправедливо! Так нельзя! — Конечно, несправедливо! Конечно, так нельзя! — ответил стражник. — Это настолько несправедливо и ужасно, что люди, чтобы не давать пощечин ни в чем не повинным стражникам, просто не делают ничего такого, что запрещается законом и за что нужно брать штраф. Ну, так я жду — дайте мне две пощечины! И в другой раз, синьор путешественник, вы, конечно, будете осторожнее, не так ли? — Но я не хотел бы даже ущипнуть вас за щеку, не то что ударить! — В таком случае я вынужден проводить вас до границы и предложить покинуть нашу страну! И Джованнино, вынужден был покинуть страну, где нет ничего острого. Однако он до сих пор все еще мечтает вернуться туда, чтобы жить по самым вежливым законам на свете, среди самых воспитанных людей, в домике, где нет ничего острого.

• Что мы знаем об истории возникновения праздника Пасха?    Пасха – христианский праздник
• Как раньше готовились к празднику?  Вечером приготовим пасхальные блюда: яйца, рыба, слоеное тесто.
• Каковы традиции и обычаи?  Обычно на Пасху красят яйца и подают на стол рыбу и красном вине.
• Что является главным блюдом пасхального стола?  яйцы, красное вино,
• Какие подарки принято дарить на Пасху?  красное вино
• Что должно быть на праздничном столе? яйца, красное вино, рыба, зелень, слоеное тесто
• Какие игры проводят на празднике?  Они дерутся друг с другом яйцами
• Какими способами можно окрасить пасхальное яйцо?Положите цвет в миску и положите в эту миску яйцо

Солнечным пасхальным утром шёл по  лесу кролик Питер. Направлялся он в гости к Сонечке и Сандрику и нёс в своих лапках корзинку полную крашеных яичек и маленьких шоколадок. На высокой сосне сидели бельчата с мамой:

— Доброе утро, Питер! Что ты несёшь в своей корзинке?

— Доброго утра и светлой Пасхи! – ответил кролик Питер. – Несу я яички  для Сонечки и Сандрика.

— Мы тоже хотим, мы тоже хотим, — запрыгали бельчата на ветке.

— Тут много! Угощу и вас, — ответил Питер.

Питер не успел далеко уйти, как встретился с семьёй лис.

— Питер, Питер! Что у тебя в корзинке? – хором закричали лисята.

— Пасхальные гостинцы для Сонечки и Сандрика, — ответил кролик. – Давайте угощу вас шоколадками!

— Нет, нет, лисятам нельзя шоколадки, — вмешалась мама-лисица. – Зубки испортят. Для лис зубы очень важны.

— Ну, тогда возьмите по крашеному яичку! – предложил Питер.

На пути кролика встретились папа-ёж и маленький ежонок, которые возвращались домой с полными корзинками грибов.

— Я иду к Сонечке и Сандрику , несу им пасхальные угощения, — сказал  кролик Питер. – Возьми и ты себе яичко, ежонок.

Наконец-то Питер дошёл  к домику, где жили Сонечка и Сандрик.

Здравствуй, здравствуй, Питер! – запрыгали дети от радости.

— А я вам гостинцы принёс, — пасхальный кролик протянул корзинку Сонечке.

— Ой, — воскликнула Сонечка! – Тут почти ничего нет, только две маленькие шоколадки.

Кролик Питер сам заглянул в корзинку и понял, что девочка оказалась права. Он схватился за голову и заплакал.

— Ой, ой! Что же я наделал! Простите меня,  пожалуйста!

— Не расстраивайся так, Питер. Какая разница! – покачала головой девочка. – На Пасху все друг друга угощают! Ты угостил лесных зверушек, а мы тебя! Пасха – светлый праздник любви и доброты.

Аудиосказка про пасхального кролика

47. Найдите ответы:

летом-  жарко

сейчас-тепло

зимой-холодно

осенью-приятно

всегда-интересно

в мае-тепло

утром-хорошо

вечером-темно

весной-тепло

54. Читайте текст.Ответьте на вопросы. Запишите ответы:

Здравствуйте, меня зовут Ирина Сергеева. Я школьница. Мои друзья тоже школьница. Мы много читаем и пишем, слушаем. Это очень интересно.

А ещё мы любим отдыхать, играть, разговаривать. Обычно мы много работаем. Но летом мы всегда отдыхаем. Я люблю отдыхать на море. На море хорошо отдыхать летом. Летом солнце. Днём всегда жарко, а вечером и ночью тепло. Моя семья всегда отдыхает летом. А осенью, зимой и весной наша семья работает.

Мой папа экономист. Он всегда много работает. Много думает, читает, считает. Мой папа работает и в субботу. Обычно он отдыхает в воскресенье. В воскресенье папа слушает радио, читает журналы, смотрит телевизор.

Моя мама врач. Она тоже много работает. Но мама отдыхает и в субботу, и в воскресенье. Мама говорит, что она любит работать и не любит отдыхать. А я люблю и работать, и отдыхать.

1) Как её зовут?  Ирина

2) Кто она?  школьница

3) Кто её друзья?  школьники

4) Что они делают?  читаем и пишем, слушаем

5) Что они любят делать?  отдыхать, играть, разговаривать

6) Когда они любят отдыхать?  летом

7) Когда солнце? летом

8) Когда жарко? днем

9) Когда тепло? вечером и ночью

10) Что они делают зимой?  работают

11) Что всегда делает папа? думает, читает, считает

12) Что он делает в воскресенье?  отдыхает

13) Когда отдыхает мама?  субботу, и в воскресенье

14) Что говорит мама?  она любит работать и не любит отдыхать

15) Что любит делать Ирина? работать, и отдыхать

Դու արդեն գիտես, որ երկրագնդի վրա ամենաշատ ջուրը օվկիա­նոսներում և ծովերում է: Շատ ջուր կա նաև աղբյուրներում, գետերում, լճերում և ճահիճներում:
Երկրի մակերևույթին տեղացած անձրևի կամ հալած ձյան ջրերի մի մասը գոլորշիանում է, իսկ մյուս մաս` ներծծվում հողի մեջ և շարժվում են դեպի գետնի խորքերը այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի հանդիպել կավի կամ այլ ապարաշերտերի, որոնց միջով ջուրը չի թափանցում: Այստեղ ջրերը կուտակվում են, ապա հոսում տեղանքի թեքության ուղղությամբ:

Երբ ստորերկրյա այդ ջրերը հասնում են ձորակի կամ զառիթափ , գետնի տակից նորից դուրս են գալիս Երկրի մակերես և առաջացնում աղբյուր: Սովորաբար աղբյուրների ջուրը լինում է մաքուր և սառնորակ: Հայաստանում աղբյուր­ներ շատ կան: Աղբյուրների ջուրը մարդիկ օգտագործում են խմելու համար: Աղբյուրից բխող ջուրը մի տեղում երկար մնալ չի կարող, այն սկսում է հոսել որպես փոքրիկ առվակ: ճանապարհին այն կարող է հանդիպել նման այլ առվակների, որոնք միախառնվում են և աջացնում գետակներ, իսկ գետակները` գետեր:
Գետեր էլ կան, որոնք աղբյուրներից սկիզբ չեն առնում: Հրազդան գետը, օրինակ, սկիզբ է առնում Սևանա լճից:
Ավելի մեծ գետի մեջ թափվող փոքր գետերը կոչվում են վտակներ:
Որքան շատ են վտակները, այնքան ջրառատ է գետը:
Հատկապես լեռներում գետերը երբեմն մեծ բարձրություններից գահավիժում են որպես ջրվեժներ:
Գետերը մեծ նշանակություն ունեն մարդկանց կյանքում: Գետերի ջրերն անհրաժեշտ են գյուղերին ու քաղաքներին, գործարաններին ու ֆաբրիկաներին: Գետերի ջրով ոռոգվում են մշակվող հողերը:
Անձրևներից ու հալվող ձյունից, աղբյուրներից, գետակներից ու գետերից ջուրը հաճախ լցվում է Երկրի մակերևույթի իջվածքներն ու վիթխարի գոգերը` առաջացնելով լճեր:
Երկրագնդի ցամաքի` ջրով լցված ընդարձակ գոգավորությունը կոչվում Է լիճ: Լճերն իրենց չափերով, խորությամբ խիստ տարբեր են: Կան ծովերի չափ հսկայական լճեր և այնքան փոքրերը, որոնց մակերեսը մի խաղահրապարակի չափ Է :

Աշխարհի լճերի մեծ մասի ջուրը քաղցրահամ Է, այսինքն’ պիտանի Է խմելու համար: Կան լճեր Էլ, որոնց ջուրն այնքան աղի Է, որ այնտեղ բույսեր չեն աճում, կենդանիներ չեն ապրում: Քաղցրահամ լճերի ջուրը մարդն օգտագործում Է դաշտերը ոռոգելու համար: Այդպիսի լճերում ձուկ են որսում, նավարկում Են գբոսանավեր, ափերին կառուցում են հանգստյան տներ:

Երկրի ցամաքային տարածությունները ծածկված են փխրուն շերտով, որն անվանում են հող: Հող չկա միայն ցամաքի սառցածածկ տարածքների և ժայռերի վրա:

Հողը Երկրի վրա գոյանում է շատ դանդաղ, հազարավոր ու միլիո­նավոր տարիների ընթացքում: Իսկ ինչպե՞ս է դա տեղի ունենում:

Ցամաքը կազմող ապարները Արեգակի ճառագայթների, քամու, անձրևի, ձյան ազդեցությունից տաքանալով ու սառչելով, քայքայվում են. ապարների խոշոր կտորները վերածվում են մանր կտորների, իսկ մանրերը` կավի և ավազի: Սակայն դա դեռևս հող չէ: Որպեսզի այն դառ­նա հող, անհրաժեշտ է, որ այդ քայքայված նյութերին ավելանա հումուս: Իսկ հումուսն առաջանում է մահացած բույսերի ու կենդանիների մնա­ցորդներից:

Քայքայված ապարի ու հումուսի միախառնումից գոյանում է հողը: Բույսերի սերմերը, ընկնելով հողի մեջ, ծլում են, աճում, և մարդը բերք ու բարիք է ստանում: Իսկ լերկ քարի մակերեսին սերմը չի կարող ծլել:Հողի ամենակարևոր հատկությունն այն է, որ այնտեղ աճում են բույսերը:

Հողում միշտ կան նաև շատ մանր օրգանիզմներ, որոնց անվանում են մանրէներ: Հենց դրանց միջոցով են քայքայվում բույսերի և կենդանի­ների մնացորդները և վերածվում հումուսի: Հողում ապրում են նաև որդեր, միջատներ, խլուրդներ և մկներ։ Հողի մեջ մեջ միշտ ջուր և օդ կա։ Բույսերի աճի համար դա շատ կարևոր է։
Հողի կազմից կախված են նրա փխրունությունը և ջուրը պահելու հատկությունը: Օրինակ, եթե ավազը հողի մեջ շատ է, ապա այդպիսի հողում ջուրը արագ ներծծվում է և հեռանում գետնի խորքերը: Եթե հողում կավն է շատ, ապա այնտեղ ջուրը դանդաղ է ներծծվում, այդ պատճառով կավով հարուստ հողերը շատ ջուր են պարունակում:
Շատ հումուս պարունակող հողերը փուխր են լինում և կարողանում են իրենց մեջ ջուր և օդ պահել:
Հողի բաղադրությունից կախված է նաև նրա գույնը: Լինում են տարբեր գույնի հողեր: Որքան հողում հումուսը շատ է, այնքան դրա գույնը մուգ է: Ամենից շատ հումուս պարունակում են սևահողերը: Մարդիկ վաղուց իրենց կարիքները բավարարելու համար մշակում են հողը: Իսկ ի՞նչ է նշանակում դա:

Հողը մշակել նշանակում է ճիշտ ժամանակին վարել, փխրեցնել, ջրել, մանրացնել կոշտերը, անհրաժեշտության դեպքում` պա­րարտացնել, մշակաբույսերի սերմեր ցանել և բերք ստանալ:

Մշակելով հողը` մարդիկ պետք է հոգ տանեն նաև դրա պահպանու­թյան մասին, հողը վարել ճիշտ ժամանակին, պարարտացնել, աճեցնել խիտ արմատներ ունեցող բույսեր, դաշտերի շուրջը ստեղծել անտառաշերտեր:

Հարցեր և առաջադրանքներ`

1. Ի՞նչ է հումուսը։

Հումուսը առաջանում է մահացած բույսերի և կենդանիների մնացորդից ։

2. Ի՞նչ է հողը և ի՞ նչ նշանակություն ունի մարդու համար։

Հողը մեզ համար շատ մեծ նշանակություն ունի։ Նա մեզ օգնում է նրանով որ նրա մեջ բույսեր են աճում։

3.Որոնք են համարվում ամենալավ հողերը։

Ի՞նչ է մանրէն և ինչ նշանակություն ունի։

Հենց դրանց միջոցով են քայքայվում բույսերի և կենդանի­ների մնացորդները և վերածվում հումուսի։

Դեղին ծովը Խաղաղ օվկիանոսի մասն է: Այն գտնվում է Չինաստանի և Կորեայի միջև: Սրա անվանման պատճառը նրա ափերի ջրերի մուգ դեղնավուն գույնն է, որը հետևանք է չինացիների մայր գետի Խուանհեյի բերած դեղին առատ տիղմի: Բացի այդ դեղին գույնը չինացիների ավանդական գույնն է: Դեղին ծողի ափին են գտնգում Չինաստանը, Հյուսիսային և Հարավային Կորեաները: Առաջին եվրոպացին, ով եղել է Դեղին ծովի ափին, Մարկո Պոլոն էր: Դեղին ծովն են թափվում Հուանհե գետը և  Յալուցզյան գետերը: Դեղին ծովը չիներեն այսպես է։

Երկրագնդի հսկայական ջրային տարածքը բաժանվում է օվկիանոսների: Դրանք հինգն են Հնդկական, Հյուսիսային սառուցյալ, Հարավային, Խաղաղ օվկիանոս, Ատլանտյան Օվկիանոս, որոնք իրար միացած են նեղուցներով և միասին կազմում են Համաշխարհային օվկիանոսը: Ամենամեծն ու փոթորկոտը Խաղաղ օվկիանոսն է: Տարօրինակ է, բայց պորտուգալացի ծովագնաց Մագելանի շուրջերկրյա ճամփորդության ընթացքում այս օվկիանոսը զարմանալիորեն հանդարտ է եղել, և ճանապարհորդն այն Խաղաղ է անվանել:

Ծովերն օվկիանոսների առանձին մասերն են, որոնք մասամբ շրջապատված են ցամաքով: Միայն մեկ ծով կա, որ ափեր չունի: Դա Սարգասյան ծովն է՝ Ատլանտյան օվկիանոսում՜:

Օվկիանոսներում և ծովերում ցամաքի կտորներ կան, որոնք բոլոր կողմերից շրջապատված են ջրով: Դրանք կղզիներն են: Օվկիանոսնե­րում կան նաև խոր անդունդներ:

Երկրագնդի ամենամեծ կղզին Գրենլանդիան է, որը թարգմանաբար նշանակում է «կանաչ երկիր»:

Գիտե՞ս, որ օվկիանոսի ամենախոր տեղը Մարիանյան իջվածքն է՝ Խաղաղ օվկիանոսում: Նրա խորությունն այնքան մեծ է (11 հազար մետր), որ եթե Ջոմոլունգմա լեռն ընկղմեինք մեջը, գագաթը շատ խոր ջրի տակ կմնար:

Օվկիանոսների աղի ջուրն անթիվ-անհամար կենդանիների ու բույ­սերի տունն է: Ամենահին ժամանակներից ծովերն ու օվկիանոսները սննդի կարևոր աղբյուր են եղել: Ծովի ջրից կերակրի աղ են ստանում: Օվկիանոսներից ու ծովերից գոլորշիացած ջուրը վերադառնում է անձրևների ու ձյան տեսքով:

Երկրագնդի գրեթե ողջ ցամաքն ուսումնասիրված է, բայց օվ­կիանոսի խորքերն ուսումնասիրելն ավելի դժվար է, քանի որ ջրի շեր­տի ծանրությունը թույլ չի տալիս, որ սուզորդները շատ խոր սուզվեն: Եթե 1 լ ծովի ջուր գոլորշիացնենք, ապա ամանի հատակին մոտ 35գ աղ կմնա: Աղը դժվարացնում է մարմինների սուզվելը: Հայտնի Մեռ­յալ ծովում ջուրն այնքան աղի է, որ մարդն առանց ջանք գործադրելու կարող է մնալ ջրի երեսին:

Հին աշխարհի շատ իմաստուններ համոզված Էին, որ հյուսիսային կիսագնդում ընկած հսկայական ցամաքի պես, երկրագնդի հավասա­րակշռության պահպանման համար, հարավային կիսագնդում պետք է գտնվի մեծ, ամբողջական ցամաք: Այդ անհայտ ցամաքը փնտրել են շատ ծովագնացներ, որի արդյունքում հայտնաբերվել են Խաղաղ, Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսների անհայտ շրջաններ, մեծ ու փոքր բազմաթիվ կղզիներ:

Հարավային մայրցամաքի հայտնագործմամբ զբաղվել են Եվրոպայի բոլոր ծովային հզոր տերությունները: Դրանցից ուշագրավ են հոլան­դացիների արշավախմբերի՝ հատկապես Աբել Թասմանի գլխավորած արշավախմբի հետազոտությունները: Թասմանը 1642 թվականին դուրս գալով Բատավիայից (Ջակարտա)՝ մոտենում Է Ավստրալիայի հյուսիսային ափերին: Այնուհետև Խաղաղ օվկիանոսում մի շարք կղզիների ուսումնասիրությունից հետո նավարկում է Ավստրալիայի արևելյան ու հարավային ափերով: Թասմանը, նավարկելով հարավային անհայտ մայրցամաքի առափնյա ջրերով և հայտնագործելով Ավստրալիան, ապացուցեց, որ վերջինիս տարածքը այնքան Էլ մեծ չէ: Սակայն հո­լանդացիները աշխարհագրական այս հայտնագործությունը գաղտնի պահեցին, և աշխարհին Ավստրալիան հայտնի դարձավ ավելի քան մեկ դար հետո՝ անգլիացի ծովագնաց Ջեյմս Կուկի շուրջերկրյա ճանապար­հորդությունների արդյունքում: Կուկը երկրագնդի խոշոր ուսումնա­սիրողներից է և իրականացրել է երեք շուրջերկրյա ճանապարհոր­դություններ:

Կուկին հանձնարարված էր Բրիտանա­կան կայսրությանը ենթարկելու նպատակով հայտնաբերել Խաղաղ օվկիանոսի հարա­վային շրջանների ջրերում գտնվող անհայտ ցամաքային տարածքներ: 1769-1771 թվա­կաններին նա իրականացնում է առաջին շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը: Դուրս գալով Անգլիայից՝ Կուկը կտրում-անցնում է Ատլանտյան օվկիանոսը, շրջանցում Հարա­վային Ամերիկան և ուղղվում դեպի Խաղաղ օվկիանոսի ջրերում գտվող Ընկերության կղզիներ: Այստեղից դուրս գալով՝ Կուկը ուղևորվում է դեպի հարավ, հասնում Նոր Ձելանդիա կղզիներ: Այդ կղզիների շուրջը նավարկելով՝ նա նախ ապացուցում է, որ դրանք կղզիներ են, ապա՝ կազմում է դրանց մանրամասն քարտեզը: Նոր Չելանդիայից Կուկը նախ՝ ուղևորվում է արևմուտք, ապա՝ Ավստ- րալիայի ափերը հասնելուց հետո, թեքվում է դեպի հյուսիս և դրանց երկայնքով շարունակում նավարկությունը մինչև մայրցամաքի հյու­սիսային ծայրակետը: Նա Ավստրալիայի արևելյան ափերը հայ­տարարում է Անգլիայի տիրապետության տակ գտնվող շրջաններ և դրանք մի ընդհանուր անունով կոչում «Նոր Հարավային Ուելս»: Դրանից հետո Կուկը վերադառնում է Անգլիա:

Անգնահատելի է Ջեյմս Կուկի բոլոր ճանապարհորդությունների նշանակությունը: Նրա ավանդը վիթխարի է ոչ միայն Ավստրալիայի հայտնադործման մեջ, այլև Համաշխարհային օվկիանոսի տարբեր շրջանների հետազոտման, նոր կղզիների հայտնադործման և Անտարկտիդա մայրցամաքի հայտնադործման նախապատրաստման գործում: Նա նկատելիորեն ընդարձակեց Բրիտանական կայսրության սահմանները: Պատահական չէ, որ Կուկի հայտնագործած կղզիների մեծ մասը և Ավստրալական Միությունը այժմ մտնում են Բրիտանական Համագործակցության երկրների մեջ:

Ջ. Կուկի վաստակը մարդկության առջև բարձր է գնահատվել, և նրա անունով են կոչվում ավելի բան 20 աշխարհագրական օբյեկտ՝ լեռ, կղզիներ, նեղուց:

Հետագայում, երբ ուսումնասիրվեցին Ավստրալիայի բուսական և կենդանական աշխարհը, բնական հարստությունները, հայտնի դարձան յուրօրինակ պարկավոր կենդանիները՝ կենգուրուն, կոալան (պար­կավոր արջ), աշխարհի խոշոր ծառատեսակներից էվկալիպտը և այլն: Կուկի կողմից Ավստրալիայի հայտնադործումից հետո անգլիա­ցիները գաղութացրին այս յուրօրինակ մայրցամաքը: Մայրցամաքի առանձին մասեր յուրացնելիս նրանք մասսայաբար ոչնչացնում էին տեղաբնիկներին: Անգլիացիներն այստեղ բերեցին դինգո շանը, ճագարներին, որոնք նպաստավոր բնական պայմանների շնորհիվ վայրենացան և այնքան բազմացան, որ այժմ լուրջ վնասներ են հասցնում ոչ միայն մշակաբույսերի ցանքսերին, այլև վայրի բնությանը: Այժմ Ավստրալիա մայրցամաքում գտնվում է բավականին զարգացած մի պետություն՝ Ավստրալական Միությունը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

Ինչո՞ւ էին հին աշխարհի շատ իմաստուններ համոզ­ված, որ գոյություն ունի հարավային մեծ ցամաք:

1.Հին աշխարհի շատ իմաստուններ համոզված Էին, որ հյուսիսային կիսագնդում ընկած հսկայական ցամաքի պես, երկրագնդի հավասա­րակշռության պահպանման համար, հարավային կիսագնդում պետք է գտնվի մեծ, ամբողջական ցամաք: Այդ անհայտ ցամաքը փնտրել են շատ ծովագնացներ, որի արդյունքում հայտնաբերվել են Խաղաղ, Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսների անհայտ շրջաններ, մեծ ու փոքր բազմաթիվ կղզիներ:

2.Ովքե՞ր և ինչպե՞ս են հայտնտգործել Ավստրալիան:

Թասմանը 1642 թվականին դուրս գալով Բատավիայից (Ջակարտա)՝ մոտենում Է Ավստրալիայի հյուսիսային ափերին: Այնուհետև Խաղաղ օվկիանոսում մի շարք կղզիների ուսումնասիրությունից հետո նավարկում է Ավստրալիայի արևելյան ու հարավային ափերով: Թասմանը, նավարկելով հարավային անհայտ մայրցամաքի առափնյա ջրերով և հայտնագործելով Ավստրալիան, ապացուցեց, որ վերջինիս տարածքը այնքան Էլ մեծ չէ:Պատահական չէ, որ Կուկի հայտնագործած կղզիների մեծ մասը և Ավստրալական Միությունը այժմ մտնում են Բրիտանական Համագործակցության երկրների մեջ:

3.Ինչո՞վ է տարբերվում Ավստրալիան մյուս մայրցամաք­ներից:

Ավստրալիան մյուս մայրցամաքներից տարբերվում է բուսական և կենդանական աշխարհով, բնական հարստություններով, հայտնի դարձան յուրօրինակ պարկավոր կենդանիները՝ կենգուրուն, կոալան (պար­կավոր արջ), աշխարհի խոշոր ծառատեսակներից էվկալիպտը և այլն:Անգլիացիներն այստեղ բերեցին դինգո շանը, ճագարներին։

4.Օգտվելով քարտեզի մասշտաբից՝ հաշվեք Ավստրալիայի իրական հեռավորությունը Աֆրիկայից:

մասշտաբ՝1։40 000 000

1սմ-40 000 000 սմ կամ 1 սմ- 400 կմ

Ավստրալիան հայտնագործվել է երկու անգամ, առաջինը՝ հոլանդացի Աբել Թասմանի, իսկ երկրորդը՝ Անգլիացի Ջեյմս Կուկի կողմից: Ավստրալիան հայտնագործվել է հարավային ցամաքի որոնման արդյունքում: Այս մայրցամաքում են ապրում կենգուրուն, պարկավոր արջը, այստեղ Է աճում երկրագնդի հսկա ծառերից Էվկալիպտը:

Մեծությամբ 2-րդ աշխարհամասն է: Նրա ազգաբնակչությունը կազմում են հարյուրավոր բնիկ ցեղեր՝ իրենց բազմազան մշակույթներով։ Աֆրիկան ամենատաք մայրցամաքն է, որտեղ 53 պետություն կա։ Այստեղ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ անապատը՝ Սահարան, և ամենաերկար գետը՝ Նեղոսը:

Աֆրիկյան սավաննաներում բնակվում են ռնգեղջյուր, ընձուղտ, զեբր ու բորենի, կենդանիների արքան՝առյուծը և ցամաքային ամենախոշոր կենդանին՝ աֆրիկյան փիղը: Հասարակածային խոնավ անտառներում’ ջունգլիներում հազարավոր կենդանիներ ու թռչուններ կան: Գետերում ու լճերում պատսպարված են կոկորդիլոսներն ու գետաձիերը:

Այս մայրցամաքը Աֆրիկա են անվանել հին հռոմեացիները՝ տեղաբնիկ «աֆարիկ» ցեղի անունով: Ըստ զբաղեցրած տարածքի՝ Աֆրիկան երկրագնդի երկրորդ մայրցամաքն է՝ Եվրասիայից հետո: Դեռևս մեր թվականությունից շատ դարեր առաջ Աֆրիկայի հյուսիսային ափերն են այցելել փյունիկեցիները, հին հռոմեացիները, հին հույները: Ոսկի, փղոսկր և թանկարժեք փայտանյութ հայթայթելու համար եգիպտական փարավոնները արշավախմբեր են ուղարկել դեպի Նեղոս գետի վերին հոսանքները: