Սայաթ-Նովա Քամանչա

Ամէն սազի մէջըն գոված` դուն թամամ տասն իս, քամա՛նչա,Նաքազ մարդ քիզ չի կանայ տեսնի` դուն նըրա պասն իս, քամա՛նչա,Ղա՛ստ արա` է՛լ լաւ օրիրուն էդիվըն հասնիս, քամա՛նչա,Քիզ ինձնից ո՞վ կանայ խըլի` աշուղի բասն իս, քամա՛նչա:
Շատ տըխուր սիրտ կու խընդացնիս, կու կըտրիս հիվընդի դողըն,Յիփ քաղցըր ձայնըդ վիր կ’օնիս` բաց կու’լի հիդըդ խաղողըն.Խալխին էս իլթիմազն արա` ասին. «Ա՛պրի քու ածողըն»:Քանի սաղ է Սայաթ-Նովէն, շատ բան կու տեսնիս, քամա՛նչա:

 

Ազգային պարերքներ

 

Հանինա, նինա, նինա,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու,Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:

Դու պզդիկիս բարով մեծնաս,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:

Խորոտիկ նոր հարս դառնաս,Ջանինա, նինա, նինա,Ջանինա վառա ես:

Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:

Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:

Լորիկ

Առավոտյան փչեց հով,Արտը ծփաց, դարձավ ծովԱրտիս միջից թռավ լոր,Թռավ, ընկավ սար ու ձոր:

Կրկներգ.Այ լորիկ, ջան լորիկԿլորիկ ու թմբլիկ:

Լորիկ-լորիկ այս տարիԱրտս ցանել եմ գարիՈւր որ գնաս, շուտ արի,Արտիս միջին ծվարի:

Կրկներգ.Այ լորիկ, ջան լորիկԿլորիկ ու թմբլիկ:

Խորոտ էր, կոլոտ էր

1. Խորոտ էր, կոլոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

2. Իմ խորոտ, իմ սիրուն,

Հազար էրնեկ քո տիրուն: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

3. Ալամ աշխարհ վկա,

Քեզեն լավը չի ճարվի: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

4. Յարիս դրի ճամփան,

Ափսո՜ս, չասի իրան բան: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

5. Հենց ծագի արևը,

Քեզի ղրկեմ բարևը: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

6. Իմանամ՝ իմ յարն ես,

Առնեմ, ելնեմ վերևը: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

Ախչի, անունդ Արմիկ,

Խալըդ՝ սև, թուշըդ՝ կարմիր: — 2 անգամ

Կումիտասյան Երգերը

Էս գիշեր լուսը տեսա,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Իմ յարը դուսը տեսա,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Ելել էր ուխտ էր գալի,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Հրացանը` դուսը տեսա:

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Արև էր ամպի տակին,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Սուրբ Հակոբ ճամփի տակին,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Մի էնպես աղբեր ունեմ,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Հրեղեն ձին թամբի տակին:

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Էս գիշեր լուսը տեսա,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Իմ յարը դուսը տեսա,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

Էս գիշեր լուսը տեսա,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Իմ յարը դուսը տեսա,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Ելել էր ուխտ էր գալի,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Հրացանը` դուսը տեսա:

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Արև էր ամպի տակին,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Սուրբ Հակոբ ճամփի տակին,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Մի էնպես աղբեր ունեմ,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Հրեղեն ձին թամբի տակին:

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

 

Էս գիշեր լուսը տեսա,

Երի~, երի~, երի~ ջա~ն,

Իմ յարը դուսը տեսա,

Երի’, մարալո ջեյրա~ն:

Համբարձման ծիսական երգեր

Համբարձման  նախագիծը՝Մարիամ  մնացականյան

ՀԱՄԲԱՐՁՄԱՆ ԵՐԳԵՐ

ՀԵ՜Յ, ԻՄ ՆԱԶԱՆ
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:
Լուսնի լուսնակը ես եմ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Ծովի ձըկնակը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան.
Գիշերով փախչող աղջիկ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Հետիդ ընկերը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:
Արտի միջակը խոտ է,
Ծաղիկը խընկահոտ է,
Էրթանք ծաղիկ քաղելու,
Քանի Համբարձում մոտ է:

 

ՄԱՆԻ ԱՍԵՄ ՈՒ ՇԱՐԵՄ
Մանի ասեմ ու շարեմ,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:
2. Ծաղիկ ունեմ նարընջի,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Տըղա, վեր արի փընջի,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
3. Ես աղջիկ եմ, ալ կուզեմ,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ոսկին ծալեծալ կուզեմ,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
4. Ծաղիկ ունեմ` ալա յա,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ալա չի, ալվալա յա,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
5. Արևը կամար-կամար,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Կապել ես ոսկե քամար,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
6. Սարեն կըգա ձիավոր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Մեր տունը չարդախավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
7. Հըրես եկավ իմ աղբեր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Երեք օրվա թագավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
ԱՅ, ԱՐևԸ, ԱՐևԸ
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:
Խընձորը ծառի վըրա,
Այ արևը, արևը,
Սոխակը սարի վըրա:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
Արև ելավ էն սարից,
Այ արևը, արևը,
Կաքավ կանչեց էն քարից:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
Հենց որ ծագի արևը,
Այ արևը, արևը,
Քեզի ղըրկեմ բարևը:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
ՀՈՅ, ՄԱՐԻԱՄ
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:
Մայրամ, արի էս պարը,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Մեզ համար կասեմ խաղը,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:
Ծաղիկ ունիմ, ալա է,
Ալա չէ, ալվալա է,
Մայրամ, Մայրամ քուր ունիմ,
Նռան հատիկ, լալա է:
Լուսնակը բոլորել է,
Ամպի մեջ մոլորել է,
Մայրամի պարի համար
Զուռնաչուց խըռովել է:
ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ Է, ԳԱՐՈՒՆ Է
կրկն. Համբարձում է, գարուն է,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Մեր վիճակը սիրուն է,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:
2. Էս գիշեր լուսը տեսա,
Իմ յարը դուսը տեսա:
3. Կայնել ես վարդի հովին,
Քամին տա ծոցիդ մովին:
4. Ամեն քեզի տեսնելիս,
Համ՝ Համբարձում, համ՝ Զատիկ:
5. Աստված կյանք տա ամենքին,
Ուրախ կլնի էս տարին:
6. Մանի ասեմ ու շարեմ,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ:
ԱՂՋԿԵՐՔ ՊԱՐ ԲՌՆԵՑԵՔ
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի երես գովեցեք:
Ա՜յ երես, շարմաղ երես,
Դու մեզ չթողնես սևերես:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի աչեր գովեցեք:
Ա՜յ աչեր, սիրուն աչեր,
Արևի պես փայլու աչեր:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի կռներ գովեցեք:
Ա՜յ կռներ, ուժեղ կռներ,
Դուք կշարժեք մեծ-մեծ լեռներ:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի հասակ գովեցեք:
Ա՜յ հասակ, բարձր հասակ,

Քեզ կվայելե դափնեպսակ:

Անբան հուռի

Ընկեր Հուրի, էս ի՞նչ ոսկի է։ — Բան մը չես ըսէր, բամբակը, փեփելի եւ կեկելին ծախեցի, բամբակին փողն է:
 
Բարի եկար, մօրքուր ջան, ինչպէս ես, ու՞ր ես այսքան ժամանակ չես երեւիր… Քեզի ո՞վ ըսաւ որ այդքան բան ընես, որ այս օրերու հասնիս: Փեսան կը մնայ զարմացած: կ’ըսէ.

-Ա՜յ մայրիկ, խենթացա՞ր, ի՞նչ պատահեցաւ քեզի, այդ բզեզին ի՞նչ կ’ըսես, մօրքուրս ո՞րմէկն է…

 Զոքանչը թէ. Ա՜յ որդի, քեզմէ ինչ պահեմ, դուն ալ իմ որդին ես: Չես ըսէր՝ այս բզեզը իմ մօրքուրն է: խեղճը շատ աշխատասէր կնիկ էր: Ամբողջ օրը կ’աշխատէր, շատ աշխատելէն կծկուեցաւ, պզտիկցաւ, եւ դարձաւ բզէզ: Մեր ցեղը այսպէս է: Շատ աշխատասէր ենք: Բայց աշխատելէն կը պզտիկնանք, բզէզ կը դառնանք:

Հանինա, նինա, նինա, Հանինա, նինա, նինա,

Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու,Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:
Սասնա կելներ բարակ ծուխ,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու,Յարուգ մ’ունիմ Բուլանուխ,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:
Հանինա, նինա, նինա,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու,Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:
Դու պզդիկիս բարով մեծնաս,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:Խորոտիկ նոր հարս դառնաս,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:
Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:

ծիրանի ծառ

Ծիրանի ծառ, բար մի՛ տա,
Ճղներդ իրար մի՛ տա,
Ամեն մեջդ ման գալիս
Ցավերս իրար մի՛ տա:
Հա՛, տվե՛ք, ետ տվեք, սարե՛ր, հովն ընկավ,
Սրտիս խնդում ծովն ընկավ.
Գնա, էլ ետ չգա էս տարվա տարին, –
Սև դարդն իմ վզով ընկավ:
Հո՛վ, հո՛վ, հովն ընկավ, –
Սրտիս խնդում ծովն ընկավ:
Մեռա բաղում բանելեն,
Մի կողմեն ջուր անելեն.
Ծառերին թուփ չմնաց
Դարդիս դարման տանելեն:
Սև ամպը գցել ա հով,
Մութը տվել ա իմ քով,
Տեսնում եք ինձ պատել ա
Էս անիրավ արյուն ծով:
Նստած տեղիս քար չունիմ,
Էրված սրտիս ճար չունիմ.
Ա՛յ անօրեն, փուչ աշխարհ,
Բաղ ունիմ ու բար չունիմ:

Բար-1․պտուղ, ծառապտուղ, 2․բերք,3․Բար- նուբար— տեսակ-տեսակ պտուղներ, բերք

Դարդ-վիշտ, ցավ, հոգս, մտահոգություն

Դարման- դեղ, դեղամիջոց

Բաղ-1․խաղողի այգի,պարտեզ, բանջարանոց2․ կոշիկի կապ

Ճար-հնար, միջոց,ուժ

Ճար անել-միջոց գտնել

Էրվել-այրվել,վառվել,տոչորվել,տառապել

Անիրավ— անարդարադատ

Քով(արևմտահայ բարբ.)-կողք

Բանալ-բացել

Ձմեռային ազգագրական փառատոն

Զի՞նչ ու զի՞նչ տամ լողվորչուն։ Զոմա զոմա էր։Զիմ լաչակ տամ լողվորչուն։ Քոմա քոմա էր։Ո՜չ էառ, ո՜չ հավնեցավ, Զոմա զոմա էր.Ո՜չ էհան ծամկալ ծովեն։ Քոմա քոմա էր։

Զի՞նչ ու զի՞նչ տամ լողվորչուն։ Զոմա զոմա էր։Զիմ շապիկ տամ լողվորչուն։ Քոմա քոմա էր։Ո՜չ էառ, ո՜չ հավնեցավ, Զոմա զոմա էր.Ո՜չ էհան ծամկալ ծովեն։ Քոմա քոմա էր։

Զի՞նչ ու զի՞նչ տամ լողվորչուն։ Զոմա զոմա էր։Լուսնակ գիշեր պագ մի տվի։ Քոմա քոմա էր։Հետ էառ, հետ հավնեցավ, Զոմա զոմա էր.Հետ էհան ծամկալ ծովեն։ Քոմա քոմա էր։

Երնե՜կ, թե այս Նոր տարին

Երնե՜կ, թե այս Նոր տարինՎերջ տար հայի ցավերուն․Չարը կորչեր, ու բարինԲուն դըներ մեր սըրտերուն։Երնե՜կ, թե այս Նոր տարինԱզատ շընչեր Հայաստան,Եվ շուրջ Մասիս մեր սարինՓայլեին արտ-անդաստան։Երնե՜կ, թե այս Նոր տարինՈտքի կանգներ Հայաստան,Եվ կիսաքանդ մեր ԿարինԼիներ քաղաք մեր ոստան[1]։Երնե՜կ, թե այս Նոր տարինՀայ սըրտի մեջ ուժ հոսեր,Ապավինած յուր սըրին,Հայը քյուրդեն չի սարսեր։Երնե՜կ, թե այս Նոր տարինՀայ ազգ ի մի գումարվեր,Ի գլուխ Կարնո հայ ամրին,Հայի դրոշակ ծածաներ։Հայե՛ր, երբեք չերկմըտենք,Կըկատարվի այդ ամեն,Եթե իսպառ մենք հանենքՓոքրոգություն մեր սըրտեն։

Թթուդրիկի երգ

Հալել եմ եղը, յար ջան,
Հալել եմ եղը,
Լցրել եմ կըճուճները,
Դրել եմ տեղը:

Ծաղկեվանք ձորա միջին,
Հալել եմ եղը,
Ա՜խ, կորա խորա միջին,
Հալել եմ եղը:
Ծաղկեվանք ուխտ եմ արե,
Հալել եմ եղը,
Թաց մազըս ջուխտ եմ արե,
Հալել եմ եղը:

Հալել եմ եղը, յար ջան,
Հալել եմ եղը,
Լցրել եմ կըճուճները,
Դրել եմ տեղը:

Ծաղիկ ունեմ քաղած ա,
Հալել եմ եղը,
Մի—մի հատիկ պահած ա,
Հալել եմ եղը:
Պուճուր առուն զուլալ ջուր,
Հալել եմ եղը,
Տըղեն՝ տես, աղջիկը՝ տուր,
Հալել եմ եղը:

Հալել եմ եղը, յար ջան,
Հալել եմ եղը,
Լցրել եմ կըճուճները,
Դրել եմ տեղը:

Բըլբուլ արի մեր թաղը,
Հալել եմ եղը,
Ասա իմ յարի խաղը,
Հալել եմ եղը:
Խաղի միջով բարևըս,
Հալել եմ եղը,
Հասցըրու յարիս տաղը,
Հալել եմ եղը:

Հալել եմ եղը, յար ջան,
Հալել եմ եղը,
Լցրել եմ կըճուճները,
Դրել եմ տեղը: